Dünya, iklim sisteminde geri dönüşü olmayan ilk büyük eşiği aştı.
Bilim insanlarına göre gezegen, sera gazı emisyonlarına bağlı ilk büyük “iklim devrilme noktası”na ulaştı. Sıcak su mercan resifleri artık geri dönülmez bir şekilde yok olmaya başladı ve yüz milyonlarca insanın geçim kaynakları tehlike altına girdi.
23 ülkeden 160 bilim insanı ve koruma uzmanının katkısıyla hazırlanan “Global Tipping Points” adlı yeni rapor, sıcak su mercan resiflerinin artık varlığını sürdüremeyeceğini ortaya koyuyor. Bilim insanları, küresel ortalama sıcaklığın 1,2°C’ye düşürülmediği takdirde, resiflerin uzun vadede kalamayacağı konusunda uyarıyor.
Raporu hazırlayan bilim insanları, mercan resiflerinin 19. yüzyıl sonuna göre 1 ila 1,5°C arasında bir sıcaklık artışıyla yok olma eşiğine geldiğini belirtiyor. Ortalama 1,2°C eşiği aşıldığında, resiflerin geniş çaplı bir şekilde yok oluşa sürüklendiğine dikkat çekiliyor.
Bugün küresel ısınma seviyesi yaklaşık 1,4°C civarında seyrediyor. Bu da insanlığın ilk kez bir ekosistemi geri döndürülemez biçimde kaybettiği anlamına geliyor.
Mercan resifleri, tüm deniz türlerinin yaklaşık dörtte birine ev sahipliği yapıyor. Ancak artan deniz sıcaklıkları, asitleşme ve kirlilik baskısı altında, dünyanın dört bir yanında bu ekosistemler çöküşe sürükleniyor.
Bilim insanları arasında görüş ayrılığı
Raporun başyazarı Exeter Üniversitesi’nden Prof. Tim Lenton, bu gelişmeyi “Artık devrilme noktalarından gelecekteki riskler gibi bahsedemeyiz. İlk büyük devrilme noktası, yani sıcak su mercan resiflerinin yaygın ölümü, halihazırda yaşanıyor” sözleriyle yorumluyor.
Queensland Üniversitesi’nden ünlü mercan araştırmacısı Prof. Peter Mumby ise rapordaki sonuçlara temkinli karşılıyor. Mumby, resiflerin tehlikede olsa da bazı türlerin 2°C’ye kadar uyum gösterebileceğini belirtiyor. Mumby, “Evet, resifler ciddi baskı altında. Ancak bazı bölgelerde mercanlar uyum yeteneği sergiliyor. Eğer iklim eylemi hızlanırsa, tamamen kaybolacaklarını söylemek için erken olur. İnsanlar resiflerin kurtulamayacağını düşünürse, onları koruma çabalarımız da zayıflar” diyor.
WWF-UK Bilim Danışmanı Dr. Mike Barrett ise raporun sonuçlarını “oyunun kurallarını değiştiren bir uyarı” olarak nitelendiriyor. Konuya dair yaptığı açıklamada Barrett, “Artık mercanları korumak her zamankinden daha kritik. Hızlı ve kararlı adımlar atmalıyız. Bu bölgeleri koruyarak, gelecekteki toparlanmanın tohumlarını oluşturabiliriz” diyor.
Uluslararası Mercan Resifleri Derneği Başkan Yardımcısı Dr. Tracy Ainsworth, artık birçok bölgede resif ekosistemlerinin kökten değiştiğini söylüyor: “Pek çok yerde resifler artık mercanlarca değil, başka canlılarca domine ediliyor. Bu, çeşitliliğin kaybı anlamına geliyor. Gelecek, dönüşüm ve yeniden yapılanma süreciyle şekillenecek.” Ainsworth’a göre, bilim dünyasının önündeki en büyük görev bu dönüşümün nasıl gerçekleştiğini anlamak ve deniz yaşamını destekleyecek yeni yönetim stratejileri geliştirmek.
Sırada buzullar ve Amazon Ormanları mı var?
Lenton, yalnızca mercanların değil, Antarktika’nın batı kısmı ve Grönland buz tabakalarının da “tehlikeli biçimde eşik noktasına yaklaştığını” söylüyor. Bu buzulların erimesi, kara tabanlı oldukları için doğrudan deniz seviyesinin yükselmesine neden olacak.
Lenton, “Mevcut gidişata göre 2030’a kadar 1,5°C eşiğini aşacağız. Bu da dünyanın daha büyük risklerin eşiğinde olduğu anlamına geliyor” diyor. Lenton, ayrıca, Amazon Ormanları’nın da hem ormansızlaşma hem de iklim stresi nedeniyle sanılandan daha yakın bir “geri dönüşsüz çöküş noktasına” gelmiş durumda olduğuna dikkat çekiyor.