IEA’in raporu, elektrikli araç satışlarındaki artışın sadece gelişmiş ekonomilerle sınırlı kalmadığını ve dünya genelinde yeni pazarlar açtığını ortaya koyuyor.
Uluslararası Enerji Ajansı (International Energy Agency, IEA) tarafından yayımlanan “Küresel Elektrikli Araç Görünümü 2025″ raporu, başta Çin olmak üzere gelişmekte olan ülkelerde elektrikli araçlara olan talebin hızla arttığını, bu eğilimin 2030’a kadar enerji piyasalarında ciddi dönüşümler yaratacağını ortaya koyuyor.
Rapora göre, 2024’te elektrikli araç satışları 17 milyonu aşarak toplam otomobil satışlarının yüzde 20’sinden fazlasını oluşturdu. Yalnızca 2024’te bir önceki yıla kıyasla 3,5 milyonun üzerinde ek elektrikli araç satılarak, 2020’de tüm dünya genelinde gerçekleşen elektrikli araç satışının üzerine çıktı.
En dikkat çekici artışın yaşandığı Çin’de satılan araçların yaklaşık yarısını elektrikli araçlar oluşturdu. Avrupa’da ise satışlar durağanlaşsa da pazar payı yüzde 20 seviyesinde sabit kaldı. ABD’de ise elektrikli araç satışları yüzde 10 artarak toplam satışların 10’da 1’ini oluşturdu.
Asya ve Latin Amerika’da gelişmekte olan ülkelerde elektrikli araç satışları yüzde 60’ın üzerinde artarak 600 bin adedi geçti. Tayland ve Vietnam gibi ülkelerde elektrikli araç satışları toplam satışların yüzde 9’una ulaştı. Brezilya’da ise satışlar ikiye katlanarak 125 bine çıktı. Afrika’da da satışlar ikiye katlandı ancak elektrikli araçların toplam satış içindeki payı yüzde 1’in altında kaldı. Çin’den yapılan uygun fiyatlı elektrikli araç ithalatları, bu yükselişin başlıca itici gücü oldu.
Çin, 2024’te dünya genelindeki elektrikli araç üretiminin yüzde 70’ini gerçekleştirdi. Ülke içindeki elektrikli araç satışlarının yüzde 80’i Çin merkezli üreticilerden geldi. Avrupa’da üretim sabit kalırken, Meksika’da ABD’li üreticilerin etkisiyle üretim ikiye katlandı. Çin, 2024’te 1.25 milyon araçla dünya elektrikli araç ihracatının yüzde 40’ını gerçekleştirdi. Avrupa Birliği ihracatçı konumunu korurken, ABD ithalat bağımlılığını artırdı.
2025’te satılan her dört araçtan biri elektrikli olacak
2025 yılında küresel elektrikli araç satışlarının 20 milyonu geçerek toplam satışların yüzde 25’ini oluşturması bekleniyor. Çin’de elektrikli araç satışlarının yüzde 60’a çıkması öngörülürken, Avrupa’da da emisyon standartlarının etkisiyle satış payının yüzde 25’e ulaşması bekleniyor. ABD’de ise satışların yüzde 11 civarında kalması muhtemel gözüküyor
Raporda yer alan 2030 öngörüleri ise daha da dikkat çekici bir tablo sunuyor. Rapora göre 2030’a kadar Çin’de her 10 araçtan 8’inin, Avrupa’da ise her 10 araçtan 6’sının elektrikli olması bekleniyor. ABD’deki elektrikli araç satışlarının ise yüzde 20 seviyesinde kalacağı öngörülüyor.
Elektrikli araçlar pek çok piyasada hâlâ pahalı
Çin hariç pek çok pazarda elektrikli araçların içten yanmalı araçlara göre daha pahalı olduğu görülüyor. Almanya’da elektrikli araçlar yaklaşık yüzde 20, ABD’de ise yüzde 30 daha pahalı. Buna karşılık Çin’de satılan elektrikli araçların üçte ikisi benzinli araçlardan daha ucuz fiyatlanıyor.
Brezilya, Tayland ve Meksika’da Çin menşeli araçların etkisiyle fiyat farkı önemli ölçüde kapandı. Batarya fiyatlarının düşmesi, özellikle Çin’de rekabeti artırarak maliyetleri yüzde 30 civarında aşağı çekti.
Şarj altyapısı ve akıllı şebekeler kritik rol oynayacak
Kamuya açık şarj istasyonlarının sayısı iki yılda ikiye katlandı. Ultra hızlı şarj istasyonlarının sayısı yüzde 50 arttı ve bunlar toplam şarj istasyonlarının yüzde 10’unu oluşturdu. Çin ve AB altyapı açısından önde giderken, ABD ve İngiltere geride kalıyor. 2030 hedefleri için şarj altyapısının 9 kat artırılması gerekiyor. Bu altyapı ihtiyacına rağmen, elektrikli araçların 2030’da toplam küresel talebin sadece yüzde 2,5’ini oluşturması bekleniyor.
Rapor, akıllı şarj teknolojileri ve araçtan şebekeye (V2G) uygulamalarının enerji sistemlerine katkı sağlayabileceğine dikkat çekiyor. Nitekim Çin ve İngiltere’nin bu alanda pilot projeler yürüttüğü görülüyor. Ancak bu kapsamda yasal altyapıların da oluşturulması gerekiyor.
Küresel ticaret gerilimleri, ekonomik yavaşlama ve düşen petrol fiyatları satışları etkileyebilir
Raporda, elektrikli araç piyasasının geleceği üzerinde bazı risklerin olduğu da vurgulanıyor. Küresel ticaret gerilimleri, ekonomik yavaşlama ve düşen petrol fiyatlarının elektrikli araç yayılımını yavaşlatabileceği belirtiliyor. Ancak bu faktörlerin geleneksel araç satışlarını da olumsuz etkileyeceği, dolayısıyla elektrikli araç pazarının görece avantajını koruyabileceği ifade ediliyor.
Çin’de güçlü siyasi destek ve düşük elektrikli araç fiyatları sayesinde bu risklerin sınırlı kalması bekleniyor. Avrupa’da ise uzun vadeli iklim hedeflerinin etkisiyle elektrikli araç satışlarının istikrarlı şekilde sürdürülebileceği düşünülüyor. Rapora göre, petrol fiyatları 40 dolar seviyelerine düşse dahi, evlerde şarj edilen elektrikli araçlar hâlâ kullanıcıya tasarruf sağlayabiliyor.