Nobel Fizik Ödülü’nün bu yılki sahipleri iklim modellemeleri ve küresel ısınma tahminleri üzerine çalışan Japan meteorolog ve klimatolog Syukuro Manabe ve oşinograf ve iklim modelleyicisi Klaus Hasselmann ile teorik fizikçi Giorgio Parisi oldu. İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi’nden yapılan açıklamaya göre ödülün yarısı Manabe ve Hasselmann’a diğer yarısı ise Parisi’ye layık görüldü.
Manabe ve Hasselmann, dünya iklimi fiziksel modellemeleri ve küresel ısınmayı tahmin etmeleri, Parisi ise gazlarda ve sıvılarda rastgele görünen hareketlerin arkasındaki “gizli kuralları” keşfetmesi nedeniyle ödüle layık görüldü. Nobel Komitesi’nden yapılan açıklamada Syukuro Manabe ve Klaus Hasselman’ın, dünya iklimi ve insanlığın onu nasıl etkilediği konusundaki bilgilerimizin temelini attığı belirtilirken Giorgio Parisi’nin çalışması için de “Karmaşık sistemler rastgelelik ve düzensizlikle tanımlanır ve anlaşılması zordur,” ifadelerine yer verildi.
Nobel Fizik Ödülü’nü kazanan bilim insanları hangi alanlarda çalışıyor?
1931 doğumlu Japon bilim insanı Syukuro Manabe, küresel iklim değişikliğini simüle etmek için bilgisayar kullanımına öncülük eden bir meteorolog ve klimatolog. Çalışmalarını ABD’deki Princeton Üniversitesi’nde sürdüren Manabe’ye ödül verilmesinin gerekçesi olarak, Manabe’nin araştırmalarının atmosferdeki karbondioksitin gezegen yüzeyindeki sıcaklığı nasıl artırdığını ortaya çıkarmış olması gösterildi. Manabe’nin çalışmaları şu anda kullanılan iklim modellemelerinin temelini oluşturuyor.
Almanya’nın Hamburg kentindeki Max Planck Meteoroloji Enstitüsü’nde görev yapan Klaus Hasselmann ise 1939 doğumlu ve beyaz gürültü sinyalini kırmızı gürültü sinyaline dönüştürerek iklim değişkenliğinin Hasselmann modelini geliştirmesiyle tanınıyor. Hasselmann’ın çalışmalarına ödül verilme gerekçesi olarak gezegenin ikliminin fiziksel olarak modellenmesi, değişkenliğin ölçülmesi ve küresel ısınmanın güvenilir bir şekilde tahmin edilmesine yönelik çığır açan katkıları gösteriliyor.
Manabe ve Hasselmann ile 2021 Nobel Fizik Ödülü’nü paylaşan isim olan Giorgio Parisi ise 73 yaşında ve Roma Sapienza Üniversitesi’nde araştırmalarını sürdürüyor. Kuantum alan teorisi, istatiksel mekanik ve karmaşık sistemlere odaklanan çalışmaları bulunan teorik fizikçiye ödül verilmesinin gerekçesi olarak düzensiz karmaşık materyaller arasında gizli bir düzen keşfetmesi ve bu keşiflerin sadece fizikte değil, matematik, biyoloji, nörobilim ve makine öğrenimi gibi alanlarda da önemli katkılar sunması gösteriliyor.
Nobel Kimya Ödülü de kimyayı çevre dostu haline getiren çalışmaya verildi
2021 Nobel Kimya Ödülü ise Alman Kimyager Benjamin List ve İskoç asıllı Amerikalı kimyager David. W.C. MacMillan’a verildi. Bilim insanlarının molekül inşasında yeni bir araç olan “organokatalizi” geliştirmeleri ödüle layık gösterilmelerinin gerekçesi olarak sunulurken bu aracın kimyayı daha çevre dostu hale getirdiği vurgulandı.
List ve MacMillan’ın kimyanın çevre üzerindeki olumsuz etkisinin azaltılmasına yarayan keşfi, hafif koşu ayakkabıları yapmaktan hastalıkların ilerlemesini engellemeye kadar çok çeşitli amaçlara hizmet edebilecek moleküller oluşturmanın yolunu açıyor. Nobel Komitesi çalışmanın hem çevre dostu hem de ucuz olduğunu vurgulayarak daha önce kimsenin asimetrik kataliz için bu kadar basit bir çözüm ortaya koymamasını basit fikirlerin genellikle hayal edilmesi en zor olan fikirler olmasıyla açıklıyor.
Ödülün sahiplerinden MacMillan Princeton Üniversitesi’nde sentetik organik kimyadaki yenilikçi kavramlara odaklanan çalışmalarına devam ederken, Almanya’daki Max Planck Kömür Araştırma Enstitüsü’nde araştırmalarını sürdüren Benjamin List ise “mükemmel kimyasal reaksiyonların” geliştirilmesi için yeni stratejilere odaklanıyor.