Türkiye dahil 60 ülke ve Avrupa Birliği’nin iklim değişikliğiyle mücadele performanslarını değerlendiren İklim Değişikliği Performans Endeksi 2022 yayımlandı. Türkiye, genel sıralamada 60 ülke arasında 42. sırada yer alarak geçtiğimiz yılki yerini korurken yenilenebilir enerji ve iklim politikaları kategorilerindeki performansını iyileştirmiş durumda.
Germanwatch, Climate Action Network ve NewClimate Institute tarafından 2005 yılından beri yıllık olarak yayımlanan İklim Değişikliği Performans Endeksi (Climate Change Performance Index, CCPI), küresel karbon emisyonlarının yüzde 92’sine neden olan 60 ülke ve Avrupa Birliği’nin iklim değişikliğiyle mücadele performanslarını sera gazı emisyonları, yenilenebilir enerji, enerji kullanımı ve iklim politikaları olmak üzere dört kategoride değerlendiriyor. Çoğu İklim Eylem Ağı’nın (Climate Action Network) bir parçası olan veya iklimle ilgili alanlarda çalışan bilim insanları tarafından Eylül-Ekim 2021 tarihleri arasında yürütülen anketin sonuçlarına dayanarak ve sadece üretim kaynaklı emisyonları dikkate alarak hazırlanan endeks, ülkelerin performanslarını “çok yüksek,” “yüksek,” “orta,” “düşük” ve “çok düşük” derecelerini kullanarak sınıflandırıyor.
Hiçbir ülkenin performansı yeterince iyi değil
2022 Endeksi’nde hiçbir ülkenin tüm kategorilerde yeterince iyi performans göstermediği ve bu nedenle ilk üç sıranın boş kaldığı belirtilirken, çok yüksek bir performansı olmasa da Danimarka’nın en yüksek sıradaki ülke olduğu belirtiliyor. Küresel karbon emisyonlarının yaklaşık yüzde 75’inden sorumlu olan G20 ülkeleri arasında İngiltere (7.), Hindistan (10.), Almanya (13.) ve Fransa (17.) ilk dörtte yer alırken 11 G20 ülkesi ise “düşük” ve “çok düşük” dereceleri ile değerlendiriliyor. G20 ülkeleri arasında en kötü performansı gösteren ülke ise 63. sıraya yerleşen Suudi Arabistan.
Avrupa Birliği altı sıra geriledi
Endeks, Avrupa Birliği’nin geçtiğimiz yıla göre altı sıra gerileyerek 22. sıraya düştüğünü ve artık “yüksek” performans derecesiyle değerlendirilemeyeceğini de gözler önüne seriyor. Avrupa Birliği ülkeleri arasından Danimarka ve İsveç sırasıyla 4. ve 5. sıraya yerleşerek en iyi performans gösteren ülkeler olurken geçtiğimiz yıla göre performansını en çok iyileştiren ülke ise Hollanda olarak öne çıkıyor. Slovenya, Çek Cumhuriyeti, Polonya ve Macaristan ise “çok düşük” derecesi altında Avrupa Birliği içindeki en kötü performans gösteren ülkeler olarak sıralanıyor.
Türkiye, 60 ülke arasında 42. sırada
2022 İklim Değişikliği Performans Endeksi’nde genel sıralamada 60 ülke arasında geçtiğimiz yılki yerini koruyarak 42. sırada yer alan Türkiye’nin iklim değişikliği performansı “düşük” derecesiyle sınıflandırılıyor. Kategorilere göre değerlendirildiğinde ise Türkiye sera gazı salımı kategorisinde “düşük,” enerji kullanımı kategorisinde “çok düşük” performans gösterirken yenilenebilir enerji kategorisinde “yüksek” performansla öne çıkıyor. Hatta, endekste Türkiye’nin Danimarka, İsveç, Finlandiya, Letonya ve Hırvatistan’la birlikte yenilenebilir enerjide en iyi performans gösteren Avrupa Birliği ülkeleri arasında olduğu belirtiliyor.
İklim politikaları kategorisinde ise Türkiye’nin performansı geçtiğimiz yıl “çok düşük” kategorisindeyken bu yıl “düşük” kategorisine yükselmiş durumda. Türkiye’nin enerji kullanımı kategorisindeki kötü performansına rağmen genel sıralamadaki yerini koruması ardında yatan sebebin ise Paris İklim Anlaşması’nı onaylaması olduğu vurgulanıyor.
Rusya, Avustralya, ABD ve Kanada’nın sera gazı karnesi “çok düşük”
Endeksin sera gazı emisyonları kategorisine göre değerlendirmelerinde, COVİD-19’un karbon emisyonlarında yüzde 5,4’lük bir azalma sağlayarak güçlü bir geri tepme etkisi gösterdiği vurgulanıyor. G20 ülkelerinden hiçbir ülke bu kategoride “çok yüksek” performans göstermezken, İngiltere, Meksika, Hindistan ve Almanya “yüksek” performans gösteren ülkeler olarak sınıflandırılıyor. Rusya, Avustralya, ABD ve Kanada ise sera gazı emisyonlarını düşürme performansı açısından “çok düşük” derecesinde yer alıyor.
Yenilenebilir enerji kapasitesindeki artış sürüyor
Endeksteki ikinci kategori olan yenilenebilir enerjinin ise dünya çapındaki kötü ekonomik gidişata rağmen yaygınlaştığı görülüyor. 2020 yılında küresel olarak 260 GW eşdeğerinde yenilenebilir enerji kapasitesinin eklendiğinin belirtildiği endekste, dünyanın büyük bir bölümünde rüzgar ve güneş enerjisinin en ucuz elektrik üretim kaynakları olarak öne çıktığı vurgulanıyor. Bu kategoride “çok yüksek” performansla Norveç birinci olurken G20 ülkelerinin çoğu “düşük” ya da “çok düşük” dereceleriyle değerlendiriliyor.
Avrupa Birliği 2020 enerji tüketimi hedefini aştı
Enerji kullanımı kategorisinde ise COVİD-19 pandemisine ve nihai enerji tüketimindeki yüzde 1,9’luk düşüşe rağmen Avrupa Birliği’nin 2020 enerji tüketimi hedefini aştığı ve bu nedenle 2030 taahhütlerini yerine getirmekten uzak olduğu ifade ediliyor. Avrupa Birliği ülkelerinden sadece Malta ve Yunanistan’ın “yüksek” performansla derecelendirildiği bu kategoride, Belçika, Lüksemburg ve Finlandiya ise “çok düşük” derecesiyle sınıflandırılıyor.
Doğu Avrupa ülkeleri iklim politikalarında sınıfta kaldı
Endeksin son kategorisi olan iklim politikaları kategorisinde ise ülkelerin mevcut hedeflerinin 2030’da 50 Gt eşdeğerinde karbon emisyonuna yol açacağı ancak 1,5 derece hedefine ulaşabilmek için bu değerin 25 Gt’ye düşürülmesi gerektiği vurgulanıyor. Bu kategoride Fransa, Çin, İngiltere ve Hindistan “yüksek” performans gösteren 18 ülke arasında öne çıkarken çoğu Doğu Avrupa ülkesinin “çok düşük” iklim politikası performansı gösterdiğine dikkat çekiliyor.