COP27’de anlaşmaya varıldı

İki günlük gecikmeyle sona eren COP27’de iklim değişikliğiyle mücadelede savunmasız ülkelere fon sağlanması konusunda anlaşmaya varıldı.

Mısır’ın Şarm El-Şeyh kentinde 6-18 Kasım arasında düzenlenen ancak taraflar arasında anlaşma sağlanamayınca iki gün daha uzatılan COP27 sona erdi. Yapılan müzakerelerde, iklim felaketlerine karşı savunmasız durumda olan ve iklim değişikliğine gelişmiş ülkelere göre çok daha az katkıda bulunan ülkeler için bir fon kurulması konusunda anlaşma sağlandı.

Açıklanan sonuç bildirgesinde finansmanın nasıl ve nereden sağlanacağı konusunda detay yer almıyor. Finansmanın operasyonel detaylarının 2023’ün sonunda Birleşik Arap Emirlikleri’nde yapılması öngörülen bir sonraki COP’ta belirlenmesi bekleniyor.

Öte yandan bildirgede Hindistan ve Avrupa Birliği tarafından “tüm fosil yakıtların” kullanımının aşamalı olarak azaltılmasını talep eden referans yer almıyor. Bunun yerine ülkeleri, COP26 zirvesinde kararlaştırıldığı gibi, “kömür enerjisinin aşamalı olarak azaltılması ve verimsiz fosil yakıt sübvansiyonlarının aşamalı olarak sonlandırılması” yönünde adım atmaya çağırıyor ve “düşük emisyonlu enerjiye” atıfta bulunuyor. Bildirgede yer alan bu ifadenin hem karbondioksit hem de metan emisyonlarına yol açan bir fosil yakıt olan doğal gazın kullanımına kapı açtığı yorumları yapılıyor.

Açıklanan bildirge sonrasında konuşan Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri António Guterres: “Bir kayıp ve hasar fonu oluşturulmasına yönelik karar alınmasını ve önümüzdeki dönemde faaliyete geçirilmesini memnuniyetle karşılıyorum. Bu yılki COP’ta, iklim adaletine yönelik önemli bir adım atıldı.” dedi.

Kömürden çıkmayı hızlandırmak ve yenilenebilir enerji kaynaklarını ölçeklendirmek için adil enerji geçiş ortaklıkları çağrısını yenileyen Guterres: “Paris İklim Anlaşması’nda hedef yıl olarak belirlenen 2030’a giderek yaklaşıyoruz. Adaleti ve çabalarımızı güçlendirmek için herkesin elini taşın altına sokmasına ihtiyacımız var.” dedi.

Mısır Dışişleri Bakanı ve COP27 Başkanı Sameh Shoukry ise: “Herkesi, bu kararları sadece kağıt üzerinde yer alan sözler olarak değil, şimdiki ve gelecek nesillerin çağrılarını önemsediğimize dair dünyaya verdiğimiz bir mesaj olarak görmeye davet ediyorum.” dedi.

İklim değişikliğiyle mücadelede yeni ortaklıklar

Hükümet temsilcileri, gözlemciler ve sivil toplum da dahil olmak üzere 35.000’den fazla kişiyi bir araya getiren COP27’de yeni girişimler de hayata geçirildi.

• Eski ABD Başkan Yardımcısı ve iklim aktivisti Al Gore ve BM Genel Sekreteri’nin desteğiyle, İklim İzi Koalisyonu (Climate TRACE Coalition) tarafından oluşturulan yeni bir bağımsız sera gazı emisyonları envanteri sunuldu. İklim İzi Koalisyonu, Çin, ABD ve Hindistan’daki şirketler de dahil olmak üzere dünya çapında 70.000’den fazla tesisin emisyonlarının ölçülebilmesi için uydu verilerini ve yapay zekayı birleştirerek atmosfere salınan karbon ve metan emisyonlarının yerinin ve kapsamının belirlenmesine olanak tanıyacak.
• 2030 yılına kadar tarım ile gıda sistemlerini dönüştürmek adına “Sürdürülebilir Dönüşüm için Gıda ve Tarım (Food and Agriculture for Sustainable Transitions Initiative, FAST)” adlı yeni bir girişim başlatıldı. FAST programıyla, ülkelerin iklim finansmanı ile yatırımına erişmelerine ve politika desteği sağlanarak iletişim kanallarının açılmasına yardımcı olması hedefleniyor.
• Şarm El-Şeyh Uyum Gündemi, savunmasız toplulukların karşı karşıya olduğu aşırı sıcak, kuraklık veya sel gibi artan akut iklim tehlikelerine uyum sağlayabilmeleri için ülkeler, bölgeler, şehirler, işletmeler, yatırımcılar ve sivil toplum tarafından gerçekleştirilen dönüştürücü eylemleri hızlandıracak. Uyum Gündemi hem devlet hem de devlet dışı aktörleri, 2030’a kadar, “gıda ve tarım”, “su ve doğa”, “kıyı ve okyanuslar”, “insan yerleşimleri” ve “altyapı” olmak üzere beş etki sisteminde gerekli olan bir dizi ortak uyum eylemi etrafında bir araya getiren ilk kapsamlı küresel plan olma özelliği taşıyor.
• Suya Uyum ve Dayanıklılık Girişimi Eylemi (Action on Water Adaptation or Resilience, AWARe) girişimi Afrika’daki savunmasız topluluklar ve ekosistemler için su ve uyum yatırımlarını artırmayı amaçlıyor. AWARe kapsamında dünya çapında su kayıplarının önüne geçilmesi ve su tedarikinin geliştirilmesi, suyla ilgili ortaklaşa uyum eylemi için ortak politika ve yöntemlerin desteklenmesi ile su ve iklim eylemi arasındaki iş birliğinin teşvik edilmesi hedefleniyor.
• Oluşturulan Afrika Karbon Piyasası Girişimi, karbon kredisinin yaygınlaştırılmasını ve Afrika’da istihdam yaratılmasını hedefliyor. Girişim kapsamında 2030 yılına kadar yılda 300 milyon karbon kredisi ve 2050 yılına kadar da 1,5 milyar kredi üretilmesi amaçlanıyor. Elde edilen gelirin ise Afrika’daki yerel topluluklarla eşit ve şeffaf bir şekilde dağıtılması planlanıyor.
• Sigorta Uyum Hızlandırma Kampanyası, iklim riskinin azaltılmasını ve uyumun desteklenmesini amaçlıyor. Kampanya risk finansmanı, risk analitiği, etki yatırımı, stratejik hayırseverlik ve paydaş katılımı dahil olmak üzere iklim değişikliğiyle mücadele kapsamında bir dizi yenilikçi projeyi hayata geçirecek.
• Rüzgâr, güneş, hidroelektrik, yeşil hidrojen, enerji depolama ve jeotermal sektörlerini bir araya getiren Küresel Yenilenebilir Enerji İttifakı, yeşil enerji geçişini hızlandırmayı amaçlıyor.
• Küresel emisyonların yüzde 30’unu oluşturan emisyon azaltımı zor yedi endüstriyel sektörü karbondan arındırmayı hedefleyen First Movers Coalition’a nakliye, çimento ve çelik sektörleri de verdikleri taahhütlerle katıldı. Girişim kapsamında, 2030 yılına kadar en az yüzde 10 oranında sıfıra yakın karbon emisyonuna sahip çimento ve beton satın alma taahhüdünde bulunuldu.

COP27’de çok sayıda gaz anlaşması yapıldı

Öte yandan Guardian’ın haberine göre, fosil yakıt endüstrisi iki hafta süren iklim zirvesi boyunca bir düzineden fazla gaz anlaşmasına imza attı.

Açıklanan anlaşmalar arasında Tanzanya ve Shell arasında LNG ihracat tesisi için bir anlaşma, Fransız petrol ve gaz devi Total’in Lübnan’da sondaj hamlesi, Suudi Arabistan ile Endonezya arasında petrol ve gaz çıkarma konusunda bir ortaklık ve ABD öncülüğünde bir anlaşma yer alıyor.

Oil Change International’ın küresel endüstri kampanya yöneticisi David Tong, “Petrol ve gaz endüstrilerinin faaliyetlerini azalttıklarına dair hiçbir işaret yok. Sıcaklığı 1,5 derecenin üzerine çıkarabilecek büyük bir artış riski altındayız.” dedi.

Ancak yenilenebilir enerji anlaşmalarının sayısı, gaz anlaşmalarını geride bıraktı. COP’un başlangıcından bu yana en az 26 yeni yenilenebilir enerji projesi veya anlaşması kamuoyuna duyuruldu.

Bugüne kadar sekiz ayrı COP zirvesine katılmış olan Tong, “Önceki COP’lara kıyasla buradaki petrol ve gaz sektörlerinden çalışan sayısı kesinlikle göze çarpıyor.” dedi. Bu yılki COP’a 636 fosil yakıt lobicisi katılmıştı.